Gepubliceerd: 07 Sep 2020
Op woensdag 2 september organiseerden De Balie en de politie een bijeenkomst met verschillende sprekers*. Vanuit Controle Alt Delete konden we helaas niet aanwezig zijn in verband met verkoudheidsklachten dus we hebben de bijeenkomst online gevolgd.
Overeenstemming over onveilige werkvloer
Alle aanwezigen waren het met elkaar eens dat meer diversiteit belangrijk is en dat het niet goed genoeg gaat bij de politie. Opvallend genoeg was iedereen het er ook over eens dat de cultuur op de werkvloer onvoldoende inclusief en onvoldoende veilig is. Er werd uitvoerig gesproken over waarom het niet lukt om de organisatiecultuur aan te pakken. Genoemde oorzaken waren dat agenten grotendeels opgeleid worden op de werkvloer, waardoor de socialisatie (inclusief “harde zwarte grappen”) dáár plaats vindt. Daarnaast vormen agenten vooroordelen en stereotypen door de herhaalde negatieve contacten met de "doelgroep". Ook was er aandacht voor het fenomeen “stoom afblazen” waarbij agenten zich ontladen na een heftige situatie, al dan niet met discriminerend taalgebruik.
Discussie over de rol van de leiding
Een rode draad in het gesprek was de verantwoordelijkheid van leidinggevenden om tegen mistanden op te treden. Koen Simmers van de politievakbond gaf aan dat hij geen melding maakte van een gebeurtenis waarbij zijn collega’s gediscrimineerd werden. Hij “voelde zich niet veilig genoeg om dat te doen.” Simmers vervolgde: “de korpsleiding, de eenheidsleiding staat er voor open, zeker niet in alle eenheden [..] maar het is zo’n gevoelig onderwerp dat het de carrière van een leidinggevende kan schaden, waardoor het onder het tapijt wordt gemoffeld”. Ook politiewoordvoerder Dwight van van de Vijver uitte hier zijn onvrede over. Hij gaf aan dat hij met concrete misstanden naar de leiding is gestapt, maar dat leidinggevenden dit niet oppakten. Van van de Vijver zei bovendien dat hij het lastig vindt dat hij wordt ingezet om divers talent te werven voor de politie terwijl hij van binnenuit ziet hoe lastig zij het hebben op de werkvloer.
Kritiek op de aanpak
Lector Saniye Çelik plaatste kritische noten in hoeverre leidinggevenden wel over de juiste kwaliteiten beschikken, stelde vraagtekens bij de kunde van leidinggevende om het ongemakkelijke gesprek te voeren maar misschien ook wel willen voeren en dat er te weinig oog is voor de weerstand tegen de thema’s van deze bijeenkomst. Latifa Al Ayachi, programmamanager Inclusie bij Nederlandse Politiebond (NPB), sprak over een “mission impossible” zolang er gewerkt blijf wordt met een oude structuur en visie. “De organisatie is nog steeds niet klaar voor iemand met een hoofddoek, het voeren van een ongemakkelijk gesprek en het aanpakken van discriminatie’.
Onze visie
Het was een inhoudelijk en bij vlagen emotioneel gesprek, met goede en kritische gespreksleiders. Door nieuwsberichten en de velen gesprekken die wij voeren met agenten op verschillende lagen in verschillende eenheden moeten ook wij concluderen dat de eindverantwoordelijken meer stelling moeten nemen en over moeten gaan tot treffen van maatregelen. Niet alleen met woorden maar vooral ook met daden. Neem bijvoorbeeld plaatsvervangend korpschef Liesbeth Huyzer. Zij is landelijk verantwoordelijk voor de portefeuille diversiteit. Tijdens deze bijeenkomst onderstreept ze wederom dat het belangrijk is om op te treden tegen gedrag dat niet door de beugel kan.
Denk eens aan het voorbeeld van de racistische opmerkingen in appgroepen onder Rotterdamse agenten waar nu al ruim een jaar in de media over wordt geschreven. De eenheidsleiding van Rotterdam was in 2019 hiervan op de hoogte gesteld, waarbij de namen en rugnummers van de betreffende jeugdagenten op tafel lagen. Ook Liesbeth Huyzer was hiervan al in 2019 op de hoogte. Toch greep niemand in. De eenheidsleiding ondernam geen actie richting de agenten en Huyzer dwong de eenheidsleiding daar ook niet toe. Zo deed niemand iets, totdat de uitspraken in de zomer van 2020 weer op tafel kwamen na een publicatie in NRC. Pas daarna startte het OM een strafrechtelijk onderzoek (maar seponeerde) en pas daarna communiceerde de politie dat er een intern onderzoek gestart is.
Optreden tegen gedrag dat niet door de beugel kan is een uitstekende doelstelling. Maar waarom wordt daar in de praktijk onvoldoende invulling aan gegeven?
*sprekers zoals: Plaatsvervangend korpschef Liesbeth Huyzer, eenheidsleider Midden-Nederland Martin Sitalsing, politiewoordvoerder Dwight van van de Vijver, portefeuillehouder diversiteit Luthe Nieuwert, teamchef (Veluwe West) Ferda Yondemli, onderzoeker bij de politie Bas Boing, afdelingsvoorzitter NPB Koen Simmer en lector diversiteit en inclusie Saniye Celik. Het gesprek (hier terug te kijken) was interessant en openhartig. Moderatoren Martijn de Greve en Rokhaya Seck leidden met strakke hand en stelden kritische vragen.