Status bespreking wetswijziging in de Eerste Kamer

Er was de afgelopen twee weken veel ophef over de nieuwe wet die politiegeweld regelt. Ook vanuit Controle Alt Delete hebben we ons hierover uitgesproken. In deze blog geven we een update van de stand van zaken en linken we naar eerdere blogs.

Achtergrondinformatie
Al sinds 2016 wordt er gewerkt aan een nieuwe wet over geweldsgebruik door agenten. Temidden van de demonstraties tegen politiegeweld en etnisch profileren is de behandeling van de wet als spoedeisend aangemerkt, waardoor het versneld werd behandeld. We schreven hier een blog over. Onze kritiek was dat de onderbouwing van de wetswijzigingen niet klopt. Verder hebben we net als Amnesty en Orde van Advocaten onze zorgen geuit over de ruimere bevoegdheden voor agenten om geweld te gebruiken en een apart artikel geschreven over rubberkogels. In de tussentijd zijn we enorm ondersteund door Lilith Magazine die, naast dat zij dit alles als eerste medium landelijk nieuws hebben gemaakt, ook een call-to -action mogelijkheid hebben geboden door een mail te sturen naar leden van de commissie voor Justitie en Veiligheid (J&V) in de Eerste Kamer. Dit is de commissie die verantwoordelijk is voor het schriftelijk voorbereiden van het debat over de wetswijziging. Eerste Kamerleden hebben massaal e-mails ontvangen van bezorgde burgers en enkele Eerste Kamerleden hebben ons gebeld om van gedachten te wisselen over onze kritische noten.

Huidige stand van zaken
Het nieuwe wetsvoorstel is besproken op 9 juni 2020. Zes fracties hebben vragen ingediend. Ergens in de zomer komen de antwoorden van de Minister van Justitie en Veiligheid. Na de zomer wordt over het nieuwe wetsvoorstel gestemd. In de zomer komt ook het advies, met inhoudelijke beoordeling, van de Raad van State over de ambtsinstructie. Deze volgorde zou Eerste Kamerleden in staat moeten stellen om de ambtsinstructie te zien, voordat ze al dan niet instemmen met de wetswijziging. Lees hier waarom deze volgorde belangrijk is.

Een Eerste Kamerlid dat wij spraken gaf aan dat het mogelijk is dat de regering druk zet op de Eerste Kamer om nog voor de zomer het wetsvoorstel goed te keuren, omdat het als spoed aangemerkt is. In dat geval, zei deze kamerlid, dat de partij zich daartegen zal verzetten.

Opportuniteitsbeginsel
Verder moet wat ons betreft het opportuniteitsbeginsel onder de loep worden genomen. Het opportuniteitsbeginsel is het beginsel dat in Nederland een officier van justitie kan beslissen dat een strafbaar feit niet vervolgd. Minister Grapperhaus heeft  gezegd dat als #GeorgeFloyd door toedoen van Nederlandse Politie om het leven was gekomen, de agenten vervolgd zouden moeten worden vanwege doodslag. Goed nieuws, maar hij hield ook meteen slag om de arm, namelijk dat het Openbaar Ministerie erover gaat.

Maar dit is nu precies het punt. Agenten hoeven nauwelijks voor de rechter te verschijnen om verantwoording af te leggen over geweld. Van alle 41 zaken sinds 1 januari 2016 waarbij een burger om het leven kwam, heeft het Openbaar Ministerie geen enkele zaak doorgestuurd naar de rechter.

Volgens het AD worden er slechts vijf zaken per jaar voor de rechter gebracht over geweld door agenten, waarbij iemand níet om het leven kwam.

Onze visie

• De Eerste Kamer kan pas besluit nemen als Raad van State inhoudelijk de nieuwe ambtsintructie heeft beoordeeld.
• De geuitte zorgen van Amnesty, Orde van Advocaten en ons als Controle Alt Delete moeten weerlegd zijn
• De taser moet sowieso uit ambtsintructie, n.a.v. uitzending Medialogica.
• Er moet onderzoek gedaan worden naar hoe het OM omgaat met het opportuniteitsbeginsel.