Drie goede redenen om voor stopformulieren te zijn

In de Tweede Kamer wordt gesproken stopformulieren. Goed nieuws voor burgers én politie.

Gepubliceerd: 04 May 2016

Deze week werd door Groenlinks gepleit voor het invoeren van stopformulieren. Controle Alt Delete en Amnesty hebben de minister van Veiligheid en Justitie meerdere malen gevraagd om politieoptredens systematisch te monitoren. Tot op heden blijft het antwoord helaas nee.

Stopformulieren

Stopformulieren maken het politieoptreden op straat meer inzichtelijk. Er wordt bijgehouden wie gestopt wordt, wat de reden van de controle was, wat de etniciteit van die persoon is en of de controle leidde tot een boete of aanhouding. Aan de hand van specifieke registraties van controles kunnen klachten simpel worden onderzocht en aantijgingen van discriminatie worden bevestigd of weerlegd.

In Engeland wordt deze informatie op een papieren briefje bijgehouden en later in de computer verwerkt. De burger krijgt een afschrift mee. De Nederlandse politie werkt al met smart- diensttelefoons ter ondersteuning van het politiewerk op straat. Daarin kan automatische registratie worden ingebouwd.

In onze beleving zijn stopformulieren een goed idee: het leidt tot minder onrechtmatige controles, het stimuleert effectiever politiewerk en het creëert urgentie voor verandering.

1: Minder controles

Mensen worden nu te vaak voor niets gecontroleerd. Dat is echt waar! Als politiemensen controles gaan registreren, zullen ze vooraf de aanleiding, reden en wettelijke basis voor die controle beter afwegen. Dat verkleint de kans op controles die (mede) zijn ingegeven door subjectieve straatkennis, eerdere ervaringen en (on)bewuste vooroordelen over ‘etnische minderheden’. Als de controle niet te verantwoorden is, is dat een probleem voor de agent.

ACP, de grootste vakbond van de politie, zegt dat het gevaar van stopformulieren is dat “politiemensen bepaalde groepen niet meer durven aan te houden omdat ze bang zijn dat ze etnisch profileren.”

Is het volgens de ACP dan beter dat ‘etnisch minderheden’ in Nederland vaker gecontroleerd worden, dan dat agenten bang zijn dat ze etnisch profileren? In onze beleving verdraait de ACP de feiten: er is nu sprake van etnisch profileren, en het is juist goed dat agenten zich daar bewust van worden, zodat hun gedrag kan veranderen.

2: Stimuleert effectiever politiewerk

Als de politie inzicht zou hebben in de opbrengst van politiecontroles, kan de politie meer sturen op controles die daadwerkelijk wat opleveren. Uit cijfers blijkt juist dat het goed is voor de politie om minder controles uit te voeren. Zie bijvoorbeeld deze foto van statistieken uit de West Midlands in Engeland:

(Tom Thompson van de Northamptonshire Police)
(Tom Thompson van de Northamptonshire Police)

Het aantal controles neemt snel af, terwijl het aantal ‘hits’ iets daalt. Gevolg is dat de effectiviteit van de politie toeneemt, en het aantal onterechte controles afneemt. Goed nieuws voor zowel burgers als de politie, die hier duidelijk een gedeeld belang hebben. Het verzet van de vakbond is daarom dubbel onterecht.

Stopformulieren zullen een nieuwe discussie over de effectiviteit van de politie stimuleren. In London bijvoorbeeld, leidt ongeveer 18% van de controles (stop and search) tot een arrestatie. In Rotterdam werd bij preventief fouilleren slechts 0,5% van de mensen gearresteerd voor bezit van wapens.

Een heel lage ‘hit rate’ die wordt gerechtvaardigd met het argument dat mensen hun wapens thuis laten. In London vinden ze een hoog percentage juist een succes. In onze beleving is het goed om dit te agenderen: hoe wordt de effectiviteit van preventief fouilleren beoordeeld?

3: Het creëert urgentie voor verandering

In Nederland wordt niet bijgehouden hoeveel politiecontroles er worden uitgevoerd. Daardoor kunnen we niet met zekerheid zeggen hoe omvangrijk etnisch profileren is. Dat is problematisch, omdat beleidsmakers vaak afgaan op cijfers bij het aanpakken van een probleem.

In Birmingham, bijvoorbeeld, bleek uit de cijfers dat in 2013 jonge ‘zwarte’ mensen een 28 keer grotere kans hebben om gestopt te worden dan jonge ‘witte’ mensen. Dit soort onvoorstelbare cijfers zet druk, en zorgt er voor dat het tegengaan van etnisch profileren politieke prioriteit wordt.

Vanuit Controle Alt Delete hebben we geen enkele reden om aan te nemen dat etnisch profileren niet omvangrijk is. We vullen door het hele land zalen vol met honderden mensen die ervaringen delen van ‘onterechte’ staandehoudingen, worden wekelijks benaderd met de vraag of we burgers bij kunnen staan in een klachtenprocedure en hebben we in samenwerking met Sunny Bergman zelf ook een sociaal experiment gedaan: het fietsendief experiment. Hieruit blijkt dat als een jonge witte man een fiets probeert te stelen, omstanders denken dat hij zijn sleutel kwijt is, en wordt hem hulp aangeboden. Bij de jonge zwarte man denken omstanders dat hij een fiets aan het stelen, hier wordt hij op aangesproken en de politie wordt gebeld.

Onze visie

Tegenwoordig is alles transparant en meetbaar. Waarom geldt dit niet voor politiecontroles? Een moderne politie werkt 'evidence based', net als bijvoorbeeld professionals in de zorg.

Controle Alt Delete is een groot voorstander van stopformulieren. Totdat de stopformulieren worden ingevoerd gaan we het zelf doen. We willen een app bouwen waarmee burgers meldingen kunnen maken van onterechte staandehoudingen én die burgers kunnen gebruiken om te leren over hun rechten op straat.

Onze vraag is aan jou is simpel: wil je, als je dat nog niet gedaan hebt ons steunen en een donatie doen? Ga naar http://www.geloofinjeproject.nl/campaigns/kieseenkant/ en doneer! Je kan hier ook grotere donaties doen waar je iets voor terug krijgt, bijvoorbeeld een t-shirt of een Straatrecht training.

Zit je krap bij kas? Geen probleem. SMS dan het woord POPO naar 4333 en doneer hiermee € 1,-.

Doe mee

Zet je in tegen etnisch profileren en buitenproportioneel geweld