Commissie gaat zaak van agent Anis onderzoeken

Gepubliceerd: 15 May 2020

Wat is gebeurd?

De politie heeft een commissie ingesteld die onderzoek gaat doen naar de aanhouding van Anis in mei 2016*. Anis - een politieagent - werd bijna vier jaar geleden hardhandig aangehouden door zijn eigen collega's. Anis deed zijn verhaal in de documentaire Verdacht, die in 2018 op televisie was. Controle Alt Delete maakte een chronologie van zijn zaak. Daarin vertelt Anis dat de arrestatie door inspecteur Hoekerswever onterecht en hardhandig was en gepaard ging met beledigende uitspraken.

Wat gaat de commissie doen?

Volgens een persbericht gaat het om een onafhankelijk onderzoek dat een "objectief en compleet oordeel" gaat vellen over de aanhouding en de gebeurtenissen die daarop volgden. In de Tubantia zegt een advocaat: "Politie en OM willen onafhankelijke experts laten onderzoeken hoe ze zelf met de zaak zijn omgegaan en hoe het mogelijk was dat twee collega’s zo scherp tegenover elkaar zijn komen te staan."

Wat vindt Anis ervan?

Wij staan goed in contact met Anis. Hij laat weten dat de oneindige nasleep van dit incident, waarbij hij geconfronteerd werd met het wanbeleid van de politie, hem “een psychische schok heeft bezorgd, zoals een mens die maar zelden te verwerken krijgt.” Tegelijkertijd hoopt hij, en dat zei hij ook op de radio, dat het inmiddels niet meer over hem persoonlijk gaat, maar over het grotere doel. Hij hoopt dat dit onderzoek kan bijdragen aan het aanpakken van de verziekte cultuur binnen de politie.

Volgens verschillende nieuwsberichten zal de commissie onafhankelijk onderzoek gaan doen. Is dat ook zo? Om dat te kunnen beoordelen, kijken we naar de volgende vijf aspecten:

1. Wat is het doel van dit onderzoek?

Het doel van dit onderzoek is om te leren van deze casus voor de gehele organisatie, niet om een einde te maken aan een langlopend conflict. Niemand is gebonden aan de uitkomsten van het onderzoek, het is namelijk geen juridisch oordeel. Het is dan ook onduidelijk wat de verhouding is tussen de commissie en de rechtszaak die binnenkort gaat lopen (zie de tijdlijn). Er is dan ook geen sprake van een "compleet oordeel", zoals de politie zelf zegt.

2. Wie zijn de commissieleden?

De drie vrouwen in de commissie zijn vakkundig op het gebied van integriteit, diversiteit en weerbaarheid. De commissie wordt geleid door oud-politiechef en voormalig Tweede Kamerlid Magda Berndsen. Zij heeft jarenlang bij de politie gewerkt als politiechef in verschillende regio's. Berndsen heeft zelf de twee andere commissieleden erbij betrokken: Saniye Çelik en Manette Baggen. Alle commissieleden hebben een diverse en lange loopbaan gehad bij de politie: drie voormalige politiemensen dus.

Een kritische vraag die gesteld kan worden op basis van deze informatie is: zijn de commissieleden in staat om open en onbevangen naar deze zaak te kijken en een extern en kritisch perspectief in te nemen?

3. Hoeveel capaciteit is er voor dit onderzoek?

Een gedegen onderzoek uitvoeren kost veel tijd. De drie commissieleden zijn allen drukbezette mensen. Krijgen zij voldoende middelen om zich praktisch en inhoudelijk te laten ondersteunen, of moeten zij alles zelf uitvoeren?

Een kritische noot die hier te plaatsen is dat de hoeveelheid tijd en middelen bepalend zijn voor de kwaliteit van het onderzoek.

4. Hoe vindt besluitvorming plaats in de commissie?

Er zullen zich ingewikkelde vragen voordoen waarover de commissie moet besluiten: welke mensen worden gehoord? Als Anis of inspecteur Hoekerswever iemand wil laten horen, wie besluit dan of dat gaat gebeuren? Hoe breed voert het onderzoek - gaat het bijvoorbeeld ook over interne politiecultuur - en wie bepaalt waar de grenzen van het onderzoek liggen?

De keuzes die gemaakt worden in het onderzoek kunnen bepalend zijn voor de richting, en daarmee ook voor de uitkomsten van het onderzoek. Wordt er bij meerderheid besloten, of bij consensus? Welke rol heeft de politie als opdrachtgever gedurende het onderzoek?

5. Wanneer wordt er gerapporteerd en aan wie?

De zaak van Anis heeft veel stof doen opwaaien, zowel buiten als binnen de politie. De politie, als opdrachtgever van dit onderzoek, zal de rapportage in ontvangst nemen. Wordt er ook publiek gerapporteerd over (delen van) het onderzoek? En wie bepaalt wat wel/niet gepubliceerd wordt?

Onze visie

Er zijn nog geen antwoorden op de hierboven gestelde vragen. Dat betekent dat wij terughoudend zijn om dit onderzoek onafhankelijk te noemen. De resultaten van dit onderzoek zijn niet juridisch bindend. Toch is het belangrijk dat dit onderzoek wordt uitgevoerd. Er is immers voldoende gebeurd om van te leren. Om het vertrouwen in de politie te herstellen is het cruciaal dat de onderzoekscommissie en de politie als opdrachtgever maximaal transparant zijn.

* Anis werd aangehouden toen hij zijn broertje kwam helpen bij het doen van een aangifte. In 2018 publiceerden wij een tijdlijn met alle details over de aanhouding en wat daarna gebeurde. In deze tijdlijn staat dat Anis onrechtmatig werd aangehouden en dat agenten daarover later verklaringen afgelegd hebben die niet corresponderen met geluidsopnames. Zijn aanhouding werd juridisch beoordeeld door dezelfde agent die hem heeft aangehouden. In het cellencomplex werd hij vernederd en gepest. Eerder stuurde Anis al een brief naar de Nationale Ombudsman.

Doe mee

Zet je in tegen etnisch profileren en buitenproportioneel geweld