Waarom de onderzoekers van Boeven Vangen tevreden waren de uitzending van Zondag met Lubach over etnisch profileren.
Gepubliceerd: 18 Oct 2016
In de uitzending van ‘Zondag met Lubach’ behandelde Arjen Lubach het rapport Boeven Vangen. Hij had alle feiten en getallen op een rijtje en de onderzoekers vonden dat het fragment over etnisch profileren recht deed aan hun werk.
Aan de haal
Wouter Landman schreef op de dag dat het onderzoek uitkwam een lange bijsluiter bij de publicatie van Boeven Vangen. Hij was op voorhand beducht voor de aandacht die de media hebben voor etnisch profileren en kreeg daarin gelijk. De media pikten het getal “40%” uit zijn werk: 40% van de proactieve controles die worden uitgevoerd bij mensen met een niet Nederlands voorkomen (sic) konden niet objectief gerechtvaardigd worden. De media verbonden hieraan de conclusie dat etnisch profileren een structureel probleem is.
Onterechte conclusie
Volgens Landman kan je dat juist niet zeggen. Hij schrijft: “Die vraag is op basis van deze insteek dus niet zomaar te beantwoorden. Het enige wat we kunnen zeggen, is dat er in alle teams gedurende de observatieperiode sprake was van een oververtegenwoordiging van etnische minderheden in de staandehoudingen en dat deze oververtegenwoordiging niet altijd te rechtvaardigen was. [..] De conclusie is dan dat etnisch profileren in de vier onderzochte gebieden voorkomt.” Het komt voor, maar structureel mogen we het niet noemen. Wanneer dat wel mag, daar zegt Landman niets over.
Van constateren naar begrijpen
Dat hij niet te veel over etnisch profileren wil praten, heeft ook te maken met zijn theory of change. Volgens hem is te veel praten over etnisch profileren een vorm van kritiek op politieagenten. Van hen werd nu juist gevraagd “om op eigen initiatief boeven te vangen en de kritiek die nu op hun optreden ontstaat, zorgt voor verwarring onder politieagenten. Doen we het niet goed?” Hij wil daarom “de oriëntatie rondom etnisch profileren [..] verplaatsen van constateren naar begrijpen.”
Boemerang effect
We moeten volgens Landman begrijpen dat de politiek en de politieleiding zicht uitspreken tegen etnisch profileren, maar tegelijkertijd prikkels geven die etnisch profileren in de hand werken. In dat licht moet je ook de column van Bob Hoogenboomlezen, vorige week in het NRC. We moeten volgens Hoogenboom en Landman oppassen dat we de agent te veel in het verdomhoekje stoppen, want zij zijn wel degenen die het moeten gaan doen in de uitvoeringspraktijk: rechtvaardige en effectievere politiecontroles.
Onze visie
Allereerst: oproepen om op te houden met de vraag naar erkenning, kan je alleen doen als al erkend is dat etnisch profileren een groot probleem is. De politietop heeft het daar nog steeds moeilijk mee, zo bleek ook laatst weer. Bovendien doet het weinig recht aan de mensen en organisaties die zich de afgelopen jaren tegen etnisch profileren ingezet en uitgesproken hebben. Denk aan Amnesty, het Actiecomité / VBO, adb Radar, Gerald Roethoef, Sinan Çankaya, Typhoon, het ambassadeursnetwerk van de politie en vele anderen.
Ten tweede: Landman en Hoogenboom stuurden duidelijke waarschuwingen aan de politieleiding dat de ingeslagen weg onvoldoende is. De huidige acties tegen etnisch profileren bestaan uit trainingen, handelingskaders, het inzetten van diversiteitsnetwerken, bondgenoten en ambassadeurs. Zie bijvoorbeeld deze nieuwsbrief op www.regioburgemeesters.nl, of onze kritische bespreking van het landelijke politiebeleid tegen etnisch profileren. Landman schrijft in zijn bijsluiter zelfs: “In dat opzicht is het grootste risico misschien nog wel dat de oorzaken voor etnisch profileren uitsluitend in de uitvoeringspraktijk worden gezocht en politiek, departement en politieleiding de ogen sluiten voor de tegenstrijdigheden in de prikkels die zij aan deze uitvoeringspraktijk geven.”
Wij vinden het goed dat individuele agenten worden aangesproken als zij zich schuldig maken aan etnisch profileren, net zoals iedere burger in Nederland aangesproken wordt op het in stand houden van zwarte pieten als onderdeel van het sinterklaasfeest. Iedereen heeft hier een eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast vinden we dat de overheid de belangrijkste taak heeft. Het huidige beleid en specifieke instructies zoals daderprofielen werken etnisch profileren in de hand. Dit zorgt voor verwarring. Als iets niet deugt dan deugt het niet en dan moet het aangepakt worden op overheidsniveau. Dat betekent met name kritisch kijken naar de beleidsinstructies waarmee agenten de straat op gaan, systematisch monitoren en evalueren van politiecontroles, verbeteren van de klachtenprocedure, kortom: BETERE politiecontroles.